Zmiana klimatu w polskich domach

Szczegóły

               Komentarz Ekonomiczny Julii Patorskiej

   Rok 2020 będzie pierwszym rokiem, w którym kryzys klimatyczny i próby radzenia sobie z nim odbiją się szerokim echem wśród zwykłych obywateli. Programy informacyjne i media społecznościowe od końca grudnia były pełne dramatycznych obrazów płonącej Australii, a w naszych domach zaczęliśmy odczuwać rzeczywisty wzrost cen energii i opłat za odbiór odpadów. Wydaje się, że ta kombinacja zjawisk pozwoli dostrzec nam wszystkim wyzwanie, przed jakim stoimy jako ludzkość. Warto wykorzystać sytuację, w której jesteśmy, do uświadomienia sobie przyczynowo-skutkowych relacji zachodzących na świecie.

Jeszcze kilka lat temu o kryzysie klimatycznym mówili jedynie specjaliści na zamkniętych sympozjach i konferencjach. Pod strzechy nie trafiał przekaz o antropogenicznych zmianach zachodzących w środowisku naturalnym oraz postępującym kryzysie klimatycznym. Rok 2019 przeszedł do historii, jako rok, w którym wyzwania klimatyczne trafiły do tzw. mainstreamu medialnego m.in. za sprawą Grety Thunberg. Stawiam tezę, że 2020 będzie rokiem, kiedy na własnej skórze, także w Polsce, wszyscy zaczniemy odczuwać zmiany wywołane przez kryzys klimatyczny i próby radzenia sobie z nim.

Od końca grudnia media społecznościowe zalewane były apokaliptycznymi zdjęciami z płonącej Australii. I choć pożary w okresie letnim na tym kontynencie nie są zjawiskiem zupełnie nowym, to jednak ich skala wskazała, że problem wymknął się spod kontroli człowieka. Sami Australijczycy zdają sobie sprawę, że nie jest to jednorazowy przypadek, a raczej nowa sytuacja wymuszająca podejmowanie nowych działań. W przypadku Australii, klimat już się zmienił i te działania mogą już tylko wspierać kontynent w dostosowaniu się do zmian i łagodzeniu ich skutków, ale dla reszty świata mogą być szansą na zapobieżenie przyszłym zmianom klimatycznym.

O tym, jaki kierunek mają zmiany klimatu na kontynencie australijskim było wiadomo od jakiegoś czasu. Przegląd zmian klimatu przeprowadzony przez Rossa Garnauta w 2008 r.^[1], zapowiadał pojawianie się dłuższych, bardziej intensywnych i niespotykanych dotąd sezonów pożarów do 2020 r. Gospodarka Australii od zawsze zależała od klimatu – wykorzystywanie zasobów naturalnych, cuda natury przyciągające tłumy turystów i ogromne równiny rolnicze, które karmią świat. Analizowane wcześniej ryzyka klimatyczne właśnie się w gospodarce materializują.

Ta, nie dość, że na bieżąco będzie mierzyła się z bezpośrednimi kosztami klęsk żywiołowych, dodatkowo szybko musi się adaptować do nowych, często nieprzewidywalnych wymagań rynków i przemysłu. Niezbędna stanie się nowoczesna, prawdziwie zrównoważona ścieżka wzrostu – taka, która zmniejszy ryzyko dalszego ocieplenia świata.

Patrząc na to, co zadziało się w Australii, nie możemy się łudzić, że ten temat nas w Polsce nie dotyczy. Pobiliśmy kolejne rekordy ciepła w styczniu, śnieg tej zimy w Warszawie padał tylko raz, a następnego dnia nikt już o nim nie pamiętał, bo termometr wskazywał znów +8°C. Niewielkie opady śniegu to zapowiedź suszy wiosną i latem, co znów wpłynie na zbiory rolne i w efekcie wzrost cen. Jedyny plus ciepłego stycznia, to znacznie czystsze powietrze w miastach, gdzie wysoka temperatura ogranicza konieczność palenia czym popadnie w przydomowych piecach. Marne to jednak pocieszenie, bo nawet jeśli zaoszczędzimy tej zimy na opale, to odbije nam się to w rachunkach za energię i odpady.

Z końcem grudnia w Polsce przestała obowiązywać ustawa prądowa, która zamrażała ceny energii dla gospodarstw domowych, samorządów oraz mikro- i małych przedsiębiorstw. Po burzliwych dyskusjach pomiędzy największymi wytwórcami energii w Polsce a URE, ostatecznie regulator zatwierdził nowe taryfy. W efekcie już w tym roku przeciętny Polak zapłaci kilkanaście procent więcej za zużywany prąd. Wzrost cen dla odbiorców jest spowodowany głównie wysokim kosztem zakupu uprawnień do emisji CO2, a te znów wynikają bezpośrednio z prowadzonej polityki energetycznej na poziomie unijnym.

Warto tutaj podkreślić, że system handlu uprawnieniami do emisji jest podstawowym elementem polityki unijnej na rzecz walki ze zmianami klimatu. W ten sposób Bruksela od 2005 r. wykorzystuje narzędzie służące do zmniejszania emisji gazów cieplarnianych w sposób opłacalny (internalizując koszty emisji CO2). Ze względu na dynamiczny charakter narzędzia, polegający na wprowadzeniu limitu łącznych emisji niektórych gazów cieplarnianych, emitowanych przez instalacje objęte systemem, łączne emisje z roku na rok systematycznie spadają. Mechanizm ten znany od ponad dekady, dawał możliwość odpowiednich dostosowań w gospodarkach członkowskich. Niestety w Polsce tych dostosowań nie było wiele i w efekcie, przy spadającym łącznym limicie emisji CO2, uprawnienia do jego emisji są dla Polaków coraz droższe.^[2]

Do wzrostu cen prądu dochodzą wyższe opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych. W wielu miastach w typowym gospodarstwie domowym koszty te nawet przekroczą opłaty za zakup energii elektrycznej, dochodząc do maksymalnych stawek wyznaczonych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (około 34 zł za odpady selektywnie zebrane od jednego mieszkańca miesięcznie). A wszystko to przez ogromną nierównowagę panującą na rynku zagospodarowania odpadami (odpadów jest za dużo, aby można było sobie z nimi radzić zgodnie z zasadami unijnymi, tzn. ograniczając składowanie). Choć pakiet gospodarki o obiegu zamkniętym, który na poziomie UE stawia nowe cele dotyczące utrzymywania wartości surowców i materiałów, nie ma bezpośredniego celu walki ze zmianami klimatu, to jednak nie sposób dostrzec tej samej logiki.

Antropogeniczne zmiany w środowisku naturalnym, które z jednej strony powodują nieodwracalne zmiany klimatu, a z drugiej zanieczyszczenie i utratę bioróżnorodności, zmusiły Komisję Europejską do wprowadzenia skutecznych narzędzi, które mają wpływać na zachowania biznesu i konsumentów. Biznes coraz lepiej rozumie ryzyka klimatyczne. Potwierdzają to respondenci w ankiecie przeprowadzonej przez Deloitte na potrzeby raportu  „Czwarta rewolucja przemysłowa: gotowi i odpowiedzialni” –  9 na 10 liderów biznesu uważa, że zmiany klimatu będą miały negatywny wpływ na ich organizacje. Jednocześnie wydaje się, że przeciętny obywatel dotąd nie zawsze był w stanie połączyć zmiany zachodzące „na jego podwórku” z globalnymi wyzwaniami i próbą radzenia sobie z nimi. Jednak obecnie obserwowany wzrost cen energii i opłat za gospodarowanie odpadami bezpośrednio dotknie wszystkich obywateli. Może to zmienić postrzeganie i zainteresowanie przeciętnego mieszkańca Polski sprawami kryzysu klimatycznego.

Świat nie radzi sobie z kompleksowym łagodzeniem zmian klimatu i przygotowaniem gospodarek na globalne ocieplenie. Można przypuszczać, że wydarzenia, które obserwowaliśmy w Australii, nie są ekstremum, ale częścią nowej normalności. Decyzje podejmowane w ciągu najbliższych dwóch, trzech lat będą kształtowały kolejne kilka dekad. Czas to zauważyć i zrozumieć.

^[1] R. Garnaut, The Garnaut Climate Change Review, wyd. Cambridge University Press, 2008.

^[2] Więcej o unijnym systemie handlu uprawnieniami polecam przeczytać na stronach Komisji Europejskiej: https://ec.europa.eu/clima/policies/ets_pl

Julia Patorska

Na ferie zimowe w góry czy do ciepłych krajów?

Szczegóły

  Wilk radzi, jak się przygotować na zimowy wyjazd

Zima to czas, w którym dni są krótkie i ciemne, przez co ciężko znaleźć w sobie motywację do działania. Nie musimy jednak siedzieć w domu i czekać na nadejście lata. Kiedy za oknem pogoda jest przygnębiająca, to znak, że nadszedł moment, by zrobić sobie wakacje w środku zimy! Sprawdź, gdzie najlepiej wyjechać na zimowy urlop i jak się do niego skutecznie przygotować.

Okres ferii szkolnych warto spędzić rodzinnie, ale co ważne, nie musimy wtedy siedzieć w domu. Co mamy do wyboru? Leniwy, słoneczny odpoczynek w ciepłych krajach albo pełne wrażeń, górskie, białe szaleństwo. Mimo, że w pierwszym kwartale roku w centralnej i północnej części Polski coraz częściej utrzymują się dodatnie temperatury, to na południu kraju czeka na nas mróz i śnieg. Trafia się zatem okazja, by wspólnie obrać kierunek, spakować się i ruszyć w trasę na poszukiwanie dreszczyku emocji. Wachlarz możliwych destynacji jest bardzo szeroki i zależy tylko od naszych indywidualnych oczekiwań. Jack Wolfskin przygotował poradnik zarówno dla tych, którzy kochają zimę, jak i dla tych, którzy mają z nią na pieńku.

Szusowanie po stoku i inne zimowe atrakcje w górach

Rodziny wjeżdżające na ferie zimowe mają do wyboru Polskie góry – w Tatrach, Bieszczadach czy Beskidach bardzo kuszące jest to, że mamy niemal gwarancję śniegu, z czym wiąże się możliwość swobodnego uprawiania sportów zimowych. Równie atrakcyjne są Tatry Słowackie, Chopok czy Alpy – zarówno po stornie austriackiej i włoskiej. Niezależnie, jakie miejsce wybierzemy na naszą zimową przygodę, podstawą bezpiecznych ferii w górach jest zawsze odpowiednio dobrany strój.

Na mroźnych szczytach, tak jak u podnóży gór, gdy pogoda jest nieprzewidywalna, trzeba koniecznie postawić na ubiór warstwowy. Urlopowicz, który planuje wyjazd w takie okolice, powinien zaopatrzyć się w bieliznę termiczną, drugą warstwę, np. polar albo softshell, i hardshell, czyli kurtkę membranową, chroniącą przed przemoknięciem. Jeżeli nie przepadamy za aktywnym spędzaniem czasu na stoku i bliższe nam są spacery, to zamiast kurtki z membraną, powinniśmy postawić na kurtkę puchową z wypełnieniem z puchu naturalnego bądź włókien syntetycznych o podobnych właściwościach termicznych. Dla zachowania pełnego komfortu cieplnego, ważne jest także, aby zaopatrzyć się w wysokie, nieprzemakalne buty, dobre rękawiczki, odpowiednią czapkę i szalik lub komin.

W tym roku Jack Wolfskin przygotował gratkę dla amatorów sportów zimowych – prawdziwie ekologiczną kolekcję narciarską, która pochodzi w 100% z przetworzonych butelek PET. Każdy jej element jest efektem recyclingu: membrana Texapore Ecosphere, wypełnienie syntetyczne Microguard Ecosphere oraz polar Nanuk Ecosphere. Przykładem eko zestawu narciarskiego jest  kurtka Big White Jacket oraz spodnie Big White Pants, które dodatkowo wytworzono w technologii w 100% PFC free, przy czym gwarantują skuteczną wiatro- i wodoodporność oraz niebywałą wygodę użytkowania.

Nasze pociechy warto ubierać ze szczególną troską. Dzieci nie potrafią się oprzeć zimowym zabawom w śniegu, który często jest mokry, a w obawie, że będą musiały wracać do domu, nie przyznają się, gdy jest im zimno. Przy wyborze stroju dla maluchów, priorytetem będą odpowiednie: kurtka zimowa (nieprzemakalna lub 3 w 1), wodoodporne buty z membraną i ociepleniem w środku, nieprzemakalne rękawiczki, kombinezon lub spodnie, np. narciarskie, oraz czapka, najlepiej z nausznikami, i komin lub szalik.

Gdy ubierzemy się w odzież z wilczą łapą, będziemy gotowi na każde szaleństwo w śniegu: pierwszą naukę jazdy na nartach lub snowboardzie, sanki (które sprawdzą się także na dłuższych, mniej wymagających szlakach podczas spacerów z dziećmi), zjazd na oponach czy kulig.

Więcej produktów z zimowej wyprzedaży marki Jack Wolfskin można znaleźć: https://sklep.jack-wolfskin.pl/outlet-zima.html

Korowody zapustowe

Szczegóły

 Pierwsze wzmianki o zabawach zapustowych w Czechach pochodzą już ze średniowiecza, ale sam zwyczaj ma źródło w czasach pogańskich. Tradycje karnawałowe są głęboko zakorzenione w czeskiej kulturze. Słodkie pączki, przysmaki ze świnobicia i przede wszystkim barwne korowody w wioskach i miastach to nieodłączne elementy czeskiego karnawału.

Korowody zapustowe w regionie Hlinecko, leżącym niedaleko Pardubic, zostały wpisane na Listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Głównymi postaciami biorącymi udział w tutejszych korowodach są: Turcy, żonka, słomiane kukły, rakarz, kominiarze i niedźwiedź. Każdego roku w lutym przebierańcy wędrują po wioskach Vortová, Studnice, Hamry i Blatno.

W pobliskim skansenie Wesołe Wzgórze możemy obejrzeć stałą ekspozycję regionalnych masek karnawałowych, a na tradycyjne pochody masek i zabawę skansen zaprasza 1 lutego (www.nmvp.cz/vysocina, www.czechy-wschodnie.info).

Imprezy karnawałowe organizują niemal wszystkie czeskie miasta i skanseny. Warto na przykład odwiedzić w sobotę 15 lutego skansen wołoski w Rožnovie pod Radhoštěm na Morawach Wschodnich. Tak jak każdego roku, na gości czekają barwne korowody, degustacje przysmaków ze świniobicia i liczne konkursy, na przykład o najlepszą wołoską kiełbaskę i salceson (www.nmvp.cz/roznov , www.vychodni-morava.cz).

15.01.2020